Эмгэг судлалын лаборатори

Үйл ажиллагаа

Тус лаборатори нь мал амьтанд тохиолддог халдварт, паразит өвчин, төрөл бүрийн хордлого, халдваргүй өвчний үед эрхтэн систем, эд эсэд үүсдэг эмгэг бие бүтцийн өөрчлөлтийг тухай өвчний явцын байдалтай нь шат дараалан холбон судлах, өвчин эмгэгийн мөн чанар, эмгэгийн үйл явц, шалтгааныг онолын үндэстэйгээр судлан тайлбарлах, төрөл бүрийн эмгэгийн шалтгааныг тогтоох өвчнийг оношлох, ялгаварлан оношлох, оношийг баталгаажуулах зорилгоор ажиллаж байна.

• Мал эмнэлгийн сорилтын болон ур чадварын лабораториор итгэмжлэгдэх
• Судалгаа шинжилгээндээ гистохимийн (өөх тос, гликоген, ширхэгэнцэр, ДНХ, РНХ нян ба мөөгөнцөр илрүүлэх, мэдрэлийн эсийг өвөрмөцөөр будах) буюу тусгай шинжилгээний арга, иммуногистохимийн болон иммунофлуоресценцийн судалгааны аргуудыг ашиглах
• Мал амьтны өвчин эмгэгийн үед эмгэг бие бүтцийн задлан шинжилгээ хийж, макро өөрчлөлтийг илрүүлэн, микро өөрчлөлтийг эд судлалын нарийвчилсан шинжилгээний аргуудаар судалж шалтгааныг тогтоох
• Туршилтын эмгэг судлал буюу эм биобэлдмэлийн үйлчилгээг лабораторийн амьтан дээр судлан, эмгэг өөрчлөлтийг илрүүлэн эмгэг жамыг тайлбарлах судалгаа
• Шинээр болон дахин сэргэж буй малын зарим өвчнүүдийн үеийн онцлог өөрчлөлтүүдийг тодорхойлох иммуногистохимийн судалгаа хийх

Төслүүд

• "Мал амьтны цусан халдварт өвчний үеийн бие бүтцийн эмгэг өөрчлөлт болон монгол хонины нарийн гэдэсний бүтцийг эд эсийн түвшинд судлах нь" онолын суурь судалгааны төсөл, Удирдагч А. Хөхөө (2008-2010 он)
• "Монгол тэмээ, ямааны уур амьсгалын өөрчлөлт, гамшгийн эрсдлийг даах тэсвэрлэг чанарын судалгаа"онолын суурь судалгааны төсөл, Удирдагч Дөнгө (2011-2013 он)
• "Малын вакцины идэвхийг эд эсийн түвшинд үнэлэх нь" Шинжлэх ухаан технологийн төсөл Удирдагч А. Алтанчимэг (2012-2015 он)
• "Мал, амьтны зарим зооноз өвчний үүсгэгчийн молекул генетикийн болон шинэчилсэн вакцины технологийн судалгаа" Шинжлэх ухаан технологийн төсөл, Удирдагч Ж. Эрдэнэбаатар (2012-2015 он)
• "Монгол орны ургамлын түүхий эдийн бэлдмэлийг ашиглан бруцеллёзын эмчилгээг боловсронгуй болгох нь" Шинжлэх ухаан технологийн төсөл, Удирдагч Р. Оюунгэрэл (2014-2016 он)
• "Монгол оронд тохиолддог цусны шимэгч, эгэл биетнээр үүсдэг өвчний тархалтын судалгаа, оношлогооны оновчтой арга боловсруулах нь"Олон улсын хамтарсан (JICA) SATREPS- ийн судалгааны төсөл, Удирдагч Б. Батцэцэг, N. Inoue (2014-2019 он)
• "Нохойн хавдрын патоморфологийн судалгаа" ХААИС-ын грантын төсөл, Удирдагч А. Алтанчимэг (2014-2015 он)
• "Хонины цэцэг, адууны томуу, үхэр, хонины цусан халдварт, мал амьтны шинээр болон дахин сэргэж буй зарим вируст өвчнийг, оношлох сэргийлэх бэлдмэлийг шинэ технологи боловсруулах" Шинжлэх ухаан технологийн төсөл, Удирдагч Б. Болдбаатар (2017-2019 он)

Судлаачид

Тус лаборатори 2021 оны байдлаар МЭ-ийн ухааны боловсролын доктор 1, докторант 2, магистр 2 нийт 5 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байна. Лабораторийн эрдэм шинжилгээний ажилтнууд нь мал эмнэлгийн эмгэг судлалын чиглэлээр 7-21 жил ажилласан, Япон, Малайз, Америк зэрэг орнуудад урт, богино хугацааны сургалтанд хамрагдаж, олон улсын хурал, зөвлөгөөнд оролцох зэргээр нарийн мэргэшсэн судлаачид юм.

• А. Алтанчимэг – Дэд Профессор, Доктор (PhD), лабораторийн эрхлэгч, Эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан
• Б. Мөнгөн-Очир – магистр, Эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан
• У. Нямдолгор - магистр, Эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан
• Г. Соёлмаа – магистр, Эрдэм шинжилгээний дэд ажилтан
• П. Баатаржаргал - магистр, Эрдэм шинжилгээний дадлагажигч ажилтан

Ахмад үеийн судлаачид

• Д. Ганболд – ХААИС-ийн хүндэт профессор, ШУ-ы нээлтийн эзэн, лабораторийн үүсгэн байуулагч 1999-2011 он
• А. Хөхөө – Шинжлэх ухааны доктор (ScD), профессор, лабораторийн эрхлэгч, 2000-2011
• Т. Батбаяр – Эмгэг судлаач, багш 2001-2005
• С. Цэрэнчимэд – Эмгэг судлаач, Доктор (PhD) 2001-2005
• Д. Буяндэлгэр – магистр, эмгэг судлаач, 1999- 2007

Лабораторийн судалгааны чадавх

Арга, технологи

• Эд судлалын шинжилгээний ерөнхий арга – мал, амьтны эдийн дээжийг формалинд бэхжүүлэн, парафинд цутгаж, НЕ-оор будах сонгодог арга. Биологи, мал эмнэлэг, анагаах ухаан болон бусад салбарт эдийн дээж бэлтгэхэд өргөн хэрэглэж, үр дүн маш өргөн хүрээнд ашиглагдана.
• Эд судлалын шинжилгээний өвөрмөц арга буюу гистохимийн шинжилгээний арга - өөх тос, гликоген, ширхэгэнцэр, ДНХ, РНХ, нян ба мөөгөнцөр, оршихуун биенцэр, иммуноглобулин илрүүлэх, мэдрэлийн эсийг тодруулан будах)
• Иммуногистохимийн арга – эдийн дээжинд өвчний үүсгэгчийн антиген, өвөрмөц уураг, өвөрмөц оршихуун, бусад бай антигенүүдийг илрүүлэх дэвшилтэт арга

Багаж, төхөөрөмж

• Парафинд цутгагч машин (Sakura) - Эдийн дээжийг цутган парафин блок бэлтгэнэ.
• Хөлдөөгч микротом (Leica) – Эдийн дээжийг -21° C-т зүснэ. Арьсны болон зарим дээжийг хурдан хугацаанд зүсч будах, иммунофлуоресценцийн шинжилгээ хийхэд тохиромжтой.
• Чарган микротом (Yamato konki) – Парафинд цутгасан дээжийг зүсэж, гистологийн зүсмэг бэлтгэнэ
• Гэрлийн микроскоп (NICON), дижитал камер, мониторын хамт – эсийн болон эдийн дээжийг дурандах, микро фото зураг авна.

Түүхэн замнал

• 1960-1970-аад оны үед мал эмнэлэг, мал аж ахуйн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан нар мал амьтны эд эрхтнээс дээж авч гистологийн бэлдмэл хийх судалгааны ажлыг анх хийж эхэлжээ.
• 1960-аад оны дундуур мал аж ахуйн эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн морфологи-биохимийн секторт гистологийн лаборатори байгуулагдажээ.
• 1999 онд Эмгэг судлалын лаборатори шинээр үүсгэн байгуулсан.